Badian właściwy, jest znany również pod nazwą anyż gwiazdkowy lub anyż gwiaździsty. Aromatyczna przyprawa o wyjątkowym wyglądzie. Warto poznać ją lepiej i przekonać się, czy warto i w jaki sposób korzystać z niej w swojej kuchni.
Anyż gwiazdkowy – pochodzenie
Rosnące na wiecznie zielonym drzewieszyszki w kształcie gwiazd pochodzą bezpośrednio z Chin i Wietnamu, oraz innych części Azji, zwłaszcza Indii. Drzewo badian osiąga dojrzałość w wieku 6 lat i może dawać owoce mając nawet 100 lat.
Anyż gwiaździsty – cechy charakterystyczne
W każdym z ośmiu ramion anyżowej gwiazdki znajduje się jedno nasionko i tylko ta część nadaje się do spożycia. Anyż charakteryzuje się silnym zapachem i korzennym, piekącym, lekko słodkim smakiem. Ceniony nie tylko w kuchni, ale również jako ziele zobojętniające kwas solny w żołądku dzięki czemu zapobiega wystąpieniu zgagi, wzdęć i gazów.
Właściwości anyżu
Anyż gwiazdkowy jest na swój sposób faktycznie gwiazdą w świecie przypraw. Przede wszystkim na uwagę zasługuje bogactwo antyoksydantów, zwłaszcza kwercetyny, kwasu kumarynowego, tymolu, anetolu oraz kwasu kawowego. Poza tym badian zawiera również sporo witaminy C, magnezu, potasu, wapnia i żelaza.
Z punktu widzenia zdrowotnego najważniejszym związkiem chemicznym obecnym w anyżu gwiazdkowym jest jednak kwas szikimowy, stanowiący aż 7% wagi przyprawy. Pod tym względem badian jest zdecydowanym rekordzistą. Kwas szikimowy jest także głównym składnikiem aktywnym niektórych leków stosowanych podczas infekcji. Gwiaździsta przyprawa posiada również silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Ponadto badian może pomóc w przypadku bezsenności, ponieważ wykazuje działanie uspokajające, a także przy bólach mięśni i stawów, zwłaszcza w przebiegu chorób reumatycznych czy problemów skórnych.
Oryginalny anyż gwiazdkowy jest przyprawą bezpieczną, choć może wywoływać alergię. Olejek anyżowy z kolei nie jest również polecany kobietom w ciąży, matkom karmiącym oraz dzieciom do lat 5.
Anyż gwiaździsty – zastosowanie
Anyż gwiaździsty szczególnie często używany jest podczas świąt jako dodatek do wszelkiego rodzaju wypieków. Równie chętnie dodaje się go do herbat, likierów, nalewek, czy „grzańca”. Świetnie sprawdza się jako komponent do zup owocowych, kompotów, dań kuchni hinduskiej, wietnamskiej i chińskiej, potraw słodko-kwaśnych, deserów, powideł, pierniczków czy anyżowych cukierków. Co ciekawe anyż gwiaździsty wchodzi w skład przyprawy „pięciu smaków” oraz mieszanki przypraw curry.
Węglowodany to składniki odżywcze zapewniające nam energię – niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Z 1 g węglowodanów uzyskujemy przeważnie 4 kcal energii. Węglowodany dzielimy na proste (inaczej monosacharydy) i złożone (oligo- i polisacharydy).
Wśród węglowodanów prostych warto wymienić:
glukozę
fruktozę
i galaktozę.
Węglowodany złożone składają się z minimum 2 cząsteczek węglowodanów prostych. Są to przede wszystkim:
sacharoza (składa się z glukozy i fruktozy)
laktoza (składa się z glukozy i galaktozy)
skrobia (składająca się z wielu cząsteczek glukozy)
i glikogen.
Fruktoza występuje głównie w owocach, sacharoza w cukrze stołowym, jako cukier dodany w żywności przetworzonej, np. słodyczach czy napojach słodzonych, a także w daktylach, laktoza w mleku i produktach mlecznych, skrobia zaś w produktach zbożowych, strączkach, ziemniakach czy marchewce. Natomiast glikogen stanowi materiał zapasowy glukozy, głównie w mięśniach i wątrobie. Jest zużywany w razie potrzeby, np. wzmożonego wysiłku fizycznego czy głodu między posiłkami.
Węglowodany dzielimy też na przyswajalne i nieprzyswajalne. Przyswajalne to te, które mogą być trawione i wchłaniane w jelicie cienkim przez organizm człowieka. Nieprzyswajalne zaś nie są trawione przez ludzi. Są tylko częściowo fermentowane w jelicie grubym, z udziałem występujących tam bakterii. Zaliczamy do nich np. błonnik czy skrobię oporną.
Co kryje etykieta?
Na etykietach produktów spożywczych spotykamy nazwy „węglowodany” a pod „w tym cukry”. „Węglowodany” na etykiecie to wszystkie węglowodany, które są metabolizowane w organizmie człowieka, łącznie z alkoholami wielowodorotlenowymi (do których zaliczamy np. ksylitol czy erytrytol). Oznaczenie „w tym cukry” na etykiecie to wszystkie mono- i disacharydy (składają się z dwóch węglowodanów prostych, np. sacharoza, laktoza), z wyłączeniem alkoholi wielowodorotlenowych.
Ile jeść węglowodanów?
Spośród 3 makroskładników diety*, węglowodany są najłatwiej trawione ze względu na ich najmniej skomplikowaną strukturę. Spośród węglowodanów zaś najszybciej trawione są mono- i disacharydy. Wszystkie węglowodany są rozkładane w przewodzie pokarmowym człowieka do glukozy, i w tej postaci wchłaniane do krwiobiegu. Glukoza jest cukrem biorącym udział w przemianach metabolicznych ustroju. Jest podstawowym substratem energetycznym dla erytrocytów i mózgu. Krwinki czerwone potrzebują jej w ilości około 50 g. Mózg zaś w ilości 130 g. Jednak tą ilość możemy sobie zapewnić na drodze glukoneogenezy. Jest to proces przemiany białek lub tłuszczów do właśnie glukozy. Zachodzi w wątrobie. Można zatem wywnioskować, że człowiek dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organizmu powinien dostarczać z dietą minimum 50 g węglowodanów. W tym miejscu warto powiedzieć o tym, że wiele osób – zwłaszcza z nadmierną masą ciała – decyduje się na przejście na dietę ketogeniczną.
Wracając do tematu, według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego ilość węglowodanów w diecie może wynosić około 45% energii. Jednak zapotrzebowanie na węglowodany jest zależne m.in. od wieku, stanu fizjologicznego organizmu czy stopnia aktywności fizycznej.
Spożycie węglowodanów a stężenie glukozy we krwi
Warto wspomnieć, iż kontrola ilości węglowodanów w diecie jak i poszczególnych posiłkach jest szczególnie istotna u osób z cukrzycą. Gdyż spośród wszystkich makroskładników diety to właśnie one mają największy wpływ na stężenie glukozy we krwi. Co do stężenia glukozy we krwi, to wartości optymalne na czczo wynoszą od 70 do 99 mg/dl. Jeśli stężenie glukozy we krwi jest mniejsze jak 70 mamy do czynienia z hipoglikemią, natomiast jeśli stężenie glukozy we krwi na czczo wynosi od 100 do 125 mówimy wtedy o tzw. stanie przedcukrzycowym. Wreszcie gdy stężenie glukozy we krwi na czczo przekroczy 125 w dwóch badaniach w odstępie kilku dni, wówczas mamy do czynienia z cukrzycą typu 2.
Węglowodany a indeks glikemiczny
Jak już wcześniej wspomniałem największy wpływ na stężenie glukozy we krwi mają węglowodany. Natomiast wpływ produktów zawierających węglowodany na stężenie glukozy we krwi obrazuje tzw. indeks glikemiczny. Produkty o wysokim indeksie glikemicznym, tj. powyżej 70 powodują szybki wzrost poziomu cukru we krwi, a następnie szybki spadek. Oczywiście same w sobie. Gdy taki produkt odpowiednio zestawimy z innymi produktami – najlepiej o niskim indeksie glikemicznym – wtedy stężenie glukozy we krwi nie urośnie tak gwałtownie.
Węglowodany a odchudzanie
Teraz nieco o odchudzaniu. Niektórzy twierdzą, że tyjemy od węglowodanów. Owszem pośrednio może tak, ale bezpośrednio na pewno nie. Tyjemy bowiem, gdy ogólnie jemy za dużo. Gdy dostarczamy więcej kalorii niż rzeczywiście potrzebujemy.
Na koniec pragnę podkreślić, iż optymalna ilość węglowodanów w diecie (czyli ani za mało, ani za dużo) jest niezbędna dla dobrej energii i samopoczucia w ciągu dnia, a także dla ograniczenia ryzyka rozwoju insulinooporności i cukrzycy typu 2.
*makroskładnikami w diecie są: węglowodany, białka i tłuszcze
Celem przygotowania sosu pomidorowego należy wymieszać w garnku: przecier pomidorowy i groszek zielony, a następnie przyprawić (np. solą, pieprzem, czosnkiem i chili). Zagotować. Następnie do ugotowanej uprzednio kaszy dodać ser, sos i olej. Podawać z ogórkami kiszonymi.
Obiad 9 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: skórę, włosy, paznokcie, wzrost i rozwój kości i zębów, mikroflorę jelitową, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, krążenie, oraz układ nerwowy, odpornościowy i krwiotwórczy.
Śniadanie 10 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: oczy, mikroflorę jelitową, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, rozwój komórek organizmu, skórę, włosy, paznokcie oraz układ nerwowy i krwiotwórczy.
Śniadanie 9 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: oczy, skórę, włosy, paznokcie, mikroflorę jelitową, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, oraz pozytywnie oddziaływuje na układ nerwowy i krwiotwórczy.
*ilość ksylitolu nie jest sztywna (można go dać więcej lub mniej)
Sposób przygotowania:
Do ugotowanego makaronu dodać jogurt grecki, borówki a następnie ksylitol, wiórki kokosowe, a na końcu płatki migdałowe (można je uprażyć -> Rozgrzej piekarnik do 180 °C. Rozłóż płatki w jednej warstwie na papierze do pieczenia lub na patelni. Piecz przez 3-4 minuty).
Obiad 9 – jadłospis wzorcowy 500 kcal jest szczególnie bogaty w:
błonnik
witaminy: B2 i B12
składniki mineralne: fosfor, miedź, mangan i selen
składniki bioaktywne: antocyjany
żywe kultury bakterii mlekowych
Obiad 9 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: skórę, włosy, paznokcie, mikroflorę jelitową, oraz układ nerwowy i krwiotwórczy.
Śniadanie 13 – jadłospis wzorcowy 400 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: oczy, mikroflorę jelitową, skórę, włosy, paznokcie, oraz układ pokarmowy, krążenia i nerwowy.
Śniadanie 9 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: oczy, mikroflorę jelitową, rozwój komórek organizmu, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, skórę, włosy, paznokcie oraz układ pokarmowy, krwiotwórczy, krążenia i nerwowy.
Kolacja 13 – jadłospis wzorcowy 500 kcal jest szczególnie bogata w:
jednonienasycone kwasy tłuszczowe
witaminy: E, K, C, B2, B5, B6, B9 (kwas foliowy) i B12
składniki mineralne: potas, wapń, fosfor, magnez, miedź, mangan i molibden
związki bioaktywne: antocyjany
żywe kultury bakterii jogurtowych
Kolacja 13 – jadłospis wzorcowy 500 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: wzrost i rozwój kości i zębów, skórę, mikroflorę jelitową, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, rozwój komórek organizmu oraz pozytywnie oddziaływuje na układ nerwowy, odpornościowy i krwiotwórczy.
Podwieczorek 1 – jadłospis wzorcowy 300 kcal jest szczególnie bogaty w:
witaminy: D, C, B1, i B9 (kwas foliowy)
składniki mineralne: fosfor, mangan, selen i chrom
składniki bioaktywne: antocyjany
Podwieczorek 1 – jadłospis wzorcowy 300 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: wzrost i rozwój kości i zębów, rozwój komórek organizmu oraz układ krążenia, odpornościowy i nerwowy.
Kolacja 12 – jadłospis wzorcowy 400 kcal jest szczególnie bogata w:
jednonienasycone kwasy tłuszczowe
witaminy: E, C, B2, B5, B6, B9 (kwas foliowy) i B12
składniki mineralne: potas, wapń, fosfor, magnez, miedź, mangan i molibden
związki bioaktywne: antocyjany
żywe kultury bakterii jogurtowych
Kolacja 12 – jadłospis wzorcowy 400 kcal ma szczególnie korzystny wpływ na: wzrost i rozwój kości i zębów, skórę, mikroflorę jelitową, ciśnienie tętnicze, gospodarkę wodno-elektrolitową, rozwój komórek organizmu oraz pozytywnie oddziaływuje na układ nerwowy, odpornościowy i krwiotwórczy.
